محمدعلی نیلفروش‌زاده؛ متخصص پوست و مو
لیزر موهای زائد بعد از بوتاکس در تمام دنیا از جمله کشور ما، شایع‌ترین عمل زیبایی است.
اولین بار در اواخر دهه 1980 و اوایل 1990 از لیزر برای موبری و موزدایی استفاده شد.
در ابتدا برای موبری از لیزرهای یاقوت و از رنگ قرمز استفاده می‌شد و بعد لیزرهای اختصاصی مثل اندییگ، دایود و الکساندرایت وارد عرصه شدند.
مکانیسم اثر لیزر چیست و چطور باعث از بین رفتن موهای زائد می‌شود؟
برای آنکه هر طیفی از امواج لیزر بتواند اثر بیولوژیک داشته باشد، به سلول و ارگان هدف نیاز دارد.
هر طول موجی از لیزر جذب یک ماده هدف خاص می‌شود.
سلول هدفی که برای لیزرهای موبری انتخاب شده، ملانین یا رنگدانه موجود در ساقه مو است.
ملانین با جذب انرژی لیزر و انتقال آن به شکل گرما به لایه زیرین باعث تخریب سلول‌های زایا در ریشه و فولیکول مو می‌شود و با انهدام این سلول اثر می‌گذارد.
لیزر باعث کاهش تعداد، قطر، سرعت رشد و حتی روشن‌تر شدن مو می‌شود.
کدام دستگاه لیزر برای زدودن موهای زائد بهترین است؟
الکساندرایت در صدر قرار دارد که اشعه لیزر با طول موج 755 نانومتر دارد و برای پوست‌های روشن به کار می‌رود. این دستگاه در مقایسه با سایر دستگاه‌ها درد کمتری هم ایجاد می‌کند.
لیزر دایود اشعه‌ای با طول موج 800 تا 810 نانومتر دارد و برای طیف وسیعی از پوست‌ها - از تیره تا روشن- مناسب است.
به‌دلیل عمق نفوذ بیشتر و ایجاد گرما، درد آن بیشتر از لیزر الکساندرایت است.
اندییگ طول موج 1064 نانومتر و عمق نفوذ بالایی دارد و برای زدودن موهای زائد پوست‌های تیره‌تر امن و مؤثر است.
البته بیمار باید انتظار درد و سوزش بیشتری داشته باشد.
چرا تاکید می‌شود حتماً برای لیزر به متخصص پوست مراجعه شود؟
متخصصان پوست به‌دلیل آشنایی با نوع پوست بیمار و انواع مختلف لیزر و تناسب آنها با نوع پوست بیمار و تبحری که در تعیین پارامترهای ویژه لیزرها دارند، بهتر از هر کس می‌توانند این کار را برای بیمار انجام دهند.
در ضمن استفاده از دستگاه‌های لیزر تأیید شده و معتبر نتایج درمانی بهتری خواهد داشت.
علاوه بر این، بهتر است پزشک فردی که برای لیزر موهای زائد مراجعه کرده، معاینه کند و از او شرح‌حال کاملی بگیرد.
در ویزیت اولیه، علائمی از اختلالات هورمونی و بیماری‌های زمینه‌ای مثل اختلالات چرخه عادت ماهانه، ریزش مو با الگوی مردانه، جوش صورت، جوش مقاوم به درمان، نازایی و... بررسی می‌شود.
این گروه از افراد باید برای درمان اختلال زمینه‌ای نیز اقدام کنند تا نتیجه مناسبی از لیزر بگیرند.
مصرف برخی داروها مثل کورتون یا ماینوکسیدیل یا فنوتوئین و ... باعث تشدید رشد مو می‌شود بنابراین مراجع در ویزیت اولیه باید فهرست کاملی از داروهایی که مصرف می‌کند، به پزشک بدهد.
در جلسه مشاوره، فرد باید متخصص پوست را از داشتن بیماری‌های حساس به نور مثل لوپوس یا سایر بیماری‌ها مثل پسوریازیس، ویتیلیگو یا لک و پیس آگاه کند و اگر سابقه تبخال مکرر در صورت یا ناحیه تناسلی دارد، مهم است قبل از آغاز لیزر درمان پیشگیری‌کننده انجام شود.
باید سابقه عفونت فعال یا جوش چرکی در ناحیه قبل از لیزر مورد توجه قرار بگیرد و در نواحی‌ای که قرار است لیزر انجام شود، نباید جراحت فعال یا عفونتی وجود داشته باشد.
توجه به سابقه استفاده از سولاریوم یا برنزه کردن پوست هم مهم است زیرا باید از ماه‌ها قبل، از حمام آفتاب گرفتن پرهیز کنند.
انجام این کار در تابستان مجاز است یا بهتر است در فصول سرد سال مثل پاییز و زمستان اقدام کنیم؟
لیزر مو باعث نازکی پوست نمی‌شود و ممنوعیتی برای انجام آن در هیچ فصلی وجود ندارد.
نکته مهم استفاده مرتب از کرم ضدآفتاب قبل و بعد از لیزر برای پیشگیری از تغییرات پیگمانی و لک در ناحیه است.
به چه کسانی توصیه می‌کنید اصلاً لیزر نکنند؟
بر اساس نتایج مطالعات انجام گرفته، تاکنون هیچگونه عارضه‌ای در خانم‌هایی که به هر دلیل در دوران بارداری یا شیردهی از لیزر استفاده کرده‌اند، دیده نشده است.
با این حال بهتر است خانم‌های باردار از انجام لیزر خودداری کنند.
انجام لیزر در بیماران مبتلا به اختلالات عصبی که در آن ممکن است بیمار جای لیزر را دستکاری کند، ممنوع است.
افرادی که ساعت‌های متمادی به دلیل شغلی که دارند زیر نور آفتاب هستند، باید قبل از اقدام به لیزر میزان مواجهه با نور آفتاب را کم و از کرم ضدآفتاب استفاده کنند و بعد از انجام لیزر تا مدتی از مواجهه با نور پرهیز کنند تا التهاب ناشی از لیزر در مواجهه با نور به تیرگی تبدیل نشود.
آیا ممکن است لیزر عارضه‌ای داشته باشد؟
اگر لیزر را افراد ناآزموده و ناآشنا با تکنولوژی لیزر و نوع پوست بیمار انجام دهند، می‌تواند عوارض متعددی داشته باشد.
برخی عوارض ممکن است به‌دنبال استفاده از لیزر به‌وسیله فرد متبحر هم ایجاد شود که در این صورت کوتاه‌مدت و برگشت‌پذیر است.
این عوارض با انتخاب درست نوع لیزر و پارامترهای درمانی و تجربه پزشکی قابل‌پیشگیری است.
از جمله این عوارض می‌توان به ورم و قرمزی اشاره کرد که بعد از چند ساعت رفع می‌شود.
اگر پارامترها شدید و بدون توجه به نوع پوست بیمار انتخاب شده باشد، احتمال خون‌مردگی زیر پوست وجود دارد اما طی چند روز برطرف می‌شود.
بروز لک‌های کمرنگ و پررنگ و تغییرات رنگدانه‌ای معمولاً در افرادی که قبل از لیزر سولاریوم یا برنزه می‌کنند یا قبل و بعد از لیزر مرتب از کرم ضدآفتاب استفاده نمی‌کنند، دیده می‌شود.
در صورت بی‌توجهی به اصول اولیه و پارامترها و انجام لیزر زیرنظر افراد غیرمتبحر احتمال سوختگی، تاول، زخم و به‌صورت نادر جوشگاه و گوشت اضافه بالاست.
در ضمن انجام لیزر در مراکز غیرمعتبر که زیر نظر وزارت بهداشت نیست، می‌تواند باعث انتقال بیماری‌های ویروسی و واگیردار پوستی مثل زگیل یا زردزخم شود.
ایجاد عفونت به‌دلیل زخم شدن پوست یا دستکاری ثانویه، ایجاد فولیکولیت یا آکنه در محل تابش لیزر، پاسخ ندادن و کاهش نیافتن موها به دلیل تنظیم نکردن پارامترهای دستگاه از دیگر عوارض احتمالی است.
لیزر کودکان پرمو
امروزه بسیاری از مادران، دختران تازه به بلوغ رسیده را برای لیزر موهای زائد به مراکز لیزر می‌برند. به نظر شما این کار درست است؟
اگر در دختر خانمی علائم بلوغ کاملاً طبیعی است و مشکل فقط موهای زائد در ناحیه زیر بغل و زهار است، بهتر است مادرها اجازه بدهند تا 25 سالگی دختران وجود این موها را تجربه کنند.
به هر حال حکمتی در رشد این موهاست که شاید هنوز نمی‌دانیم بنابراین بهتر است عجله‌ای در لیزر این موها نداشته باشیم اما اگر دختری به هیرسوتیسم (پرمویی) مبتلاست و موی زائد در ناحیه دور سینه یا ران و صورتش دارد، حتی قبل از سن بلوغ و در 7-8 سالگی هم می‌توانیم لیزر موی زائد انجام دهیم.
حتی دختران کم سنی که موی پشت لب دارند و این موضوع باعث مسخره شدن کودک در مدرسه می‌شود و در روحیه او اثر منفی دارد، توصیه می‌کنیم لیزر پشت لب انجام دهند.